Analisti Shkelzen Maliqi, ka kujtuar një letër që i kishte dërguar Tryezës mbi Kosovën të organizuar në Press Qendrën e Beogradit më 4 gusht të viti 1992.

Maliqi që në vitin 1992 kishte kërkuar që Kosova të krijohet shtet i pavarur dhe sovran, shkruan Arbresh.info.

“E drejta për vetëvendosje të Kosovës nuk do të thotë se do të krijohet një shtet i ri autarkik, por se më këtë do të hapet mundësia e integrimit tē njëmendët të Kosovës në bashkësinë ekonomike ballkanike ose ndonjë formacion dhe lidhje tjetër bazuar në intereset e shteteve”, thuhej ndër të tjera në adresimin e tij.

Ky është shkrimi i plotë:

Adnan Merovci ma kujtoj sot një letër që ia kam pas dërguar Tryezës mbi Kosovën të organizuar në Press Qendrën e Beogradit më 4 gusht të viti 1992. Unë kam qenë i ftuar në atë tryezë me përfaqësuesit e pushteti dhe të opozitës serbe. Tryeza ishte paramenduar si një farë nisme jo zyrtare e dialogut mes serbëve dhe shqiptarëve. Pos meje në Tryezë kane qenë te ftuar edhe Fehmi Agani dhe Veton Surroi. Vetëm ky i fundit morri pjesë, kurse Agani dhe unë dërguam mesazhe. Profesori kishte refuzuar pjesëmarrjen. Për veten pohoj se e pata konfimruar pjesëmarrjen, por më pat ikur autobusi i mengjezit për Beograd, prandaj ua dërgova disa teza që kisha ndërmend t’i thosha atje, dhe ato u lexuan në fillim të tryezës. Adnan Merovci në arkiven e tij të pasur mbi vitet ’90 e ka parë kronikën për tryezën në fjalë që ishte emituar në ditarin e mbramjes të RTS-së, ku i ka bërë përshtypje debati dhe kundërshtimet që i kishte ngjallur letra ime në atë debat. Po e publikoj këtu letrën ashtu siç është me tezat esenciale, për të dëshmuar se edhe pas gati 30 vitesh, temat që atëherë i pata skicuar me thuktësi edhe sot janë më se aktuale.

Mesazh dërguar

Pres Qendrës Ndërkombëtare – Beograd

Ju njoftoj se për shkak të disa rrethanave nuk do të mund të mbrij me kohë në tryezën e juaj për Kosovën. Andaj i kërkoj faljë organizatorëve, gazetarëve dhe pjesëmarrësve të tryezës.

Do të doja, nëse kjo është e mundshme, që në konferencën për shtyp të lexohen disa porosi të mia, si vijon:

1. Fillimin e bisedimeve shqiptaro-serbe e kuptoj si proces. Nuk mund të ndërtohet brenda nate ura mbi hymnerën e cila është thelluar mbi dhjetë vite! Pushteti që dëshironte zgjidhjen e shpejtë dhe të menjehershme të Kosovës, ka mbjell frikë dhe urrejtje mes kombeve, ka krijuar shtet policor dhe trimëruar apartheidin dhe plaçkitjen e Kosovës, ka nxitur luftërat me popujt e deridjeshëm vëllazëror dhe i ka grindur serbët me tërë botën. Dhe tani ky pushtet e do që shpejtë dhe menjëherë ta nis dialogun me ata që deri dje i ka heshtur. Ngadal, zotërinj, edhe ne do të duhej të themi paraprakisht fjalën tonë dhe jo gjithnjë të jetë ashtu siç na diktoni ju.
2. As opozita serbe, pjesa më e madhe e saj, deri sa i konvenonte që dikush tjetër t’i kryej punët e pista në Kosovë, nuk e ka thënë asnjë fjalë kundër gjendjes së jashtëzakonshme dhe dhunës në Kosovë. Dhe tani duan që të bisedohet nën premisat e politikës së aktit të kryer, duke mos e menduar fare se paraprakisht do të duhej të insistonin në heqjen e gjendjes së jashtëzakonshme dhe vendosjen e pushtetit demokratik të shumicës në Kosovë.

3.Serbia nuk do të bëhet shtet juridik dhe demokratik, e as me prosperitet, nëse nuk heq dorë nga Kosova. Miti mbi Kosovën serbe dhe gatishmëria e sotme e Evropës që Kosovën ta shohin si pjesë autonome të Serbisë nuk do të duhej të krijonte iluzionin se çështja e Kosovës do të zgjidhet në favor të Serbisë. Duke u shprehur me fjalorin e ji-xhingut (kinez), shqiptarët janë në çdo aspekt forcë e së resë në Kosovë, çka do të thotë se assesi nuk do të heqin dorë nga qëllimi i tyre, pavarësia e Kosova, ndërkaq që pushteti serb në Kosovë është anakron, i rënuar dhe në prishje, i ka mbetur vetëm argumenti i forces [lakuriqe].

4. Në interesin e Serbisë është që të pranojë bisedimet mbi moduset e pavarësimit të Kosovës: për kohën kur kjo do të realizohet; mbi demilitarizimin e Kosovës; mbi koncesionet eventuale të mbetjes dhe të avancimit të marrëdhënieve ekonomike; mbi hapjen e koridorit të lirë për detin Adreatik; mbi garancat e plota për pjesën e popullit serb në Kosovë; mbi mbrojtjen e monumenteve të kulturës serbe në Kosovë, etj.
5. E drejta për vetëvendosje të Kosovës nuk do të thotë se do të krijohet një shtet i ri autarkik, por se më këtë do të hapet mundësia e integrimit tē njëmendët të Kosovës në bashkësinë ekonomike ballkanike ose ndonjë formacion dhe lidhje tjetër bazuar në intereset e shteteve [të rajonit].

Shkëlzen Maliqi,

Nënkryetar i PSDK

Prishtinë 4 gusht 1992