Ndërkohë që ulesh në një ulëse tualeti që është përdorur nga qindra njerëz të tjerë gjatë ditës, mund të të lindë pyetja: sa kohë zgjasin patogjenët në banjë?

Sapo hyn në një tualet publik, shpesh është e pamundur të mos ndjesh një ndjesi të fortë “neverie“. Pamja e urinës së shpërndarë mbi ulësen e tualetit dhe dysheme, era e fortë e lëngjeve trupore të dikujt tjetër, kjo mund të ndikojë shumë në shqisat e tua. Mund të hapësh derën e kabinës me bërryl, të shtypësh butonin për të hedhur ujin me këmbë, ose të mbulosh të gjithë ulësen me letër tualeti nëse të duket shumë e neveritshme të ulesh direkt.

Por, a mund të marrësh me të vërtetë sëmundje thjesht duke u ulur në ulësen e tualetit? Apo teknikat e komplikuara që përdorin disa njerëz për të shmangur kontaktin janë thjesht të panevojshme? Ja çfarë thonë mikrobiologët.

Çfarë (me gjasë) nuk do të marrësh

“Teorikisht, po (mund të marrësh sëmundje nga ulëset e tualetit), por rreziku është jashtëzakonisht i ulët,” thotë Jill Roberts, profesoreshë e shëndetit publik dhe mikrobiologjisë në Universitetin e Floridës Jugore.

Marrim si shembull sëmundjet seksualisht të transmetueshme (SST). Shumica e baktereve dhe viruseve që mund t’i shkaktojnë, nga gonhorrea te klamidia, nuk mbijetojnë shumë jashtë trupit të njeriut, e aq më pak mbi një sipërfaqe të ftohtë dhe të fortë si ulëset e tualetit.

Prandaj mendohet se shumica e SST-ve transmetohen vetëm përmes kontaktit të drejtpërdrejtë të organeve gjenitale dhe shkëmbimit të lëngjeve trupore. Duhet të jesh me fat të keq që të transferohen menjëherë lëngje trupore të freskëta nga ulësja e tualetit tek organet gjenitale, qoftë me dorë apo me letër tualeti, thotë Roberts. Pra, megjithëse është mirë të jesh i kujdesshëm dhe të mbash higjienë, si të shmangësh tualetet që dukshëm janë të ndotura, kjo nuk duhet të të shqetësojë tepër.

“Nëse ulëset e tualetit do t’i transmetonin SST-të shumë lehtë, do t’i shihnim ato shpesh në të gjitha grupmoshat dhe te njerëzit pa histori aktiviteti seksual,” thotë Roberts.

Në mënyrë të ngjashme, profesoresha thotë se është e pamundur të marrësh një sëmundje që transmetohet përmes gjakut nga ulësja e tualetit. Së pari, do e shihje dhe do e shmangje gjakun e dikujt në ulëse nëse do të ishte atje. Ajo thotë se në çdo rast, nuk do të transmetonte lehtë patogjenët që kalojnë me gjak pa aktivitet seksual apo injeksion me gjilpëra të ndotura.

Gjithashtu, është shumë e pamundur që të marrësh infeksion të traktit urinar (ITU) nga ulëset e tualetit, thotë Roberts. “Ti do të merrje ITU vetëm nëse do të transferoje fecet nga ulësja në traktin urinar, por për këtë do duheshin sasi të mëdha fecesh”, thotë ajo. Shumë më e zakonshme është që të zhvillosh ITU duke u pastruar vetë afër organeve gjenitale.

Çfarë mund të marrësh

Ka disa përjashtime për sëmundjet seksualisht të transmetueshme që mbijetojnë më gjatë. Viruset e papillomës njerëzore (HPV), që shkaktojnë gunga gjenitale, mund të qëndrojnë deri në një javë në sipërfaqe, megjithëse kjo varet nga disa faktorë.

“Këto viruse janë shumë të vogla dhe kanë shtresa proteinike shumë të qëndrueshme që u japin jetëgjatësi më të madhe në mjedis,” thotë Karen Duus, profesoreshë e mikrobiologjisë dhe imunologjisë në Universitetin Touro në Nevada.

HPV është rezistent ndaj dezinfektuesve të duarve dhe kërkon 10% koncentrat klori për të shkatërruar shtresën mbrojtëse proteinike, thotë Duus. Megjithatë, këto viruse mund të depërtojnë në trup vetëm nëse barrierat e lëkurës në zonën gjenitale janë të dëmtuara, si një skuqje apo plagë, ndërsa je ulur në tualet. Prandaj, HPV zakonisht transmetohet vetëm përmes kontaktit seksual lëkurë me lëkurë, si në seks oral, anal, apo vaginal.

Në mënyrë të ngjashme, në teori, dikush me herpes gjenital që ka shpërthim mund të lërë virusin mbi ulësen e tualetit, dhe përdoruesit e tjerë mund të jenë në rrezik nëse kanë lëkurë të dëmtuar apo janë imunodepresivë, thotë Daniel Atkinson, drejtues klinik i shërbimit shëndetësor online Treated.com në SHBA. Por nuk është e shpejtë.

A duhet ta mbuloj ulësen e tualetit?

Mbulimi e ulëses me letër para se të ulesh apo përdorimi i mbulesave të tjera, mund të duket mënyra më e pastër për të përdorur tualetin publik.

Sipas një sondazhi nga YouGov në vitin 2023, rreth 63% e amerikanëve ulen në tualet publik, por rreth gjysma e tyre mbulojnë së pari ulësen me letër tualeti. Sondazhi zbuloi gjithashtu se rreth 20% e njerëzve ulen në gjunjë.

Në SHBA, tualetet në shtëpi janë shumë më të ndotura se tualetet publike që u studiuan në universitet, thotë Charles Gerba.

Megjithatë, një shtresë letre mbi ulëse nuk do të të mbrojë shumë nga patogjenët, sepse ato janë materiale me pore dhe nuk ndalojnë mikrobet të kalojnë dhe të prekin organet gjenitale. Dhe ulja në gjunjë mund të bëjë më shumë dëm sesa dobi, thotë Stephanie Bobinger, specialiste klinike në shëndetin e pelvisit në Qendrën Mjekësore të Universitetit të Ohajos.

Kur gratë qëndrojnë në gjunjë mbi tualet për të urinuar, ato kontraktojnë muskujt e dyshemesë pelvike dhe kurrizit pelvik, duke bllokuar rrjedhën e urinës dhe duke u detyruar të shtyjnë më shumë, gjë që mund të shkaktojë infeksione urinare.

Problemi real

Në fakt, rreziku për të marrë sëmundje në banjë nuk vjen nga kontakti i organeve gjenitale me ulësen e tualetit.

Rreziku më i madh është nga duart që prekin ulësen dhe kontaminohen me baktere ose viruse nga grimcat e lëngjeve trupore të tua ose të të tjerëve, dhe më pas ti prek fytyrën dhe gojën me ato duar të ndotura, thotë Roberts. “Rreziku nuk është për fundshpinën, por për gojën tënde nga duart,” thotë ajo.

Për shembull, copëzat e feces në ulësen e tualetit mund të përmbajnë patogjenë si Escherichia coli, Salmonella, Shigella, Staphylococcus apo Streptococcus, të cilët nëse futen në organizëm shkaktojnë simptoma gastrointestinale si marrje mendsh, të vjella dhe diarre.

Feçet mund të përmbajnë gjithashtu norovirus, një patogjen shumë ngjitës që përhapet lehtë nga sipërfaqet e kontaminuara, ushqimi, pija apo kontakti i drejtpërdrejtë me dikë të sëmurë. Ky virus mund të qëndrojë në disa sipërfaqe deri në dy muaj, dhe vetëm një sasi e vogël mjafton për të infektuar dikë.

Një studim tregoi se njerëzit kanë më shumë gjasa të infektohen me norovirus duke prekur sipërfaqet e kontaminuara në banjë, krahasuar me Covid-19 apo adenovirus, që shkakton simptoma të ngjashme me gripin.

Megjithatë, rreziku në këtë mënyrë është i ulët. “Banja nuk është e ndotur me feçe prej shumë kohësh, ajo pastrohet rregullisht,” thotë Roberts.

Kur studentët e mikrobiologjisë bëjnë tamponë në ambiente të ndryshme, numri i mikroorganizmave në laboratorin kompjuterik është shumë më i lartë se në kabinat e tualetit.

Në SHBA, tualetet në shtëpi janë shumë më të ndotura se ato publike, thotë Charles Gerba, profesor i virologjisë në Universitetin e Arizonës. Në shumicën e vendeve, tualetet publike pastrohen disa herë në ditë, ndërsa shtëpitë vetëm një herë në javë.

Kujdes nga “tështima e tualetit”

Ka një tjetër mënyrë për të marrë sëmundje në banjë. Kur derdh ujë, mikrobet nga kupa e tualetit shpërndahen në ajër dhe përhapen në kabinë. Kjo quhet ndryshe “tështima e tualetit“, thotë Gerba.

Sipërfaqja më e ndotur në banjë është dyshemeja.

Studimet kanë gjetur se bakteret Clostridium difficile, që janë të zakonshme në ambientet shëndetësore dhe të vështira për t’u eliminuar, mund të përhapen me ajrin pas lëshimit të ujit dhe mund të thithen.

Rreziku vjen jo vetëm nga ulëset, por edhe nga kapakët e tualetit, dorezat e dyerve, butonat e lëshimit të ujit, rubinetat dhe mbajtëset e peshqirëve që preken me duar.

Në banjë shpesh gjenden edhe patogjenë të tjerë që nuk lidhen me urinën apo fecet, por me teshtimat dhe kollitjet, si virusi i gripit.

Si të shmangësh sëmundjet në tualet

Ka disa hapa të thjeshtë për të shmangur marrjen e ndonjë infeksioni nga tualeti, qoftë në shtëpi apo në tualete publike. Elizabeth Paddy, inxhiniere e higjienës së ujit në Universitetin Loughborough, rekomandon të prekësh sa më pak gjëra.

Paddy thotë se prodhuesit e tualeteve mund t’i bëjnë banjat më të sigurta duke dizajnuar mekanizma pa prekje për lëshimin e ujit, shpërndarës sapuni, tharëse duarsh etj.

Për të shmangur “tështimat e tualetit”, mbyllja e kapakut para se të lësh ujë mund të duket një zgjedhje e përgjegjshme, por studimet tregojnë se viruset mund të shpërndahen edhe kur kapaku është mbyllur, për shkak të presionit të lartë të ujit.

Paddy sugjeron që kapakët të hiqen për të shmangur prekjen e tyre dhe më pas të ulëses.

Ka edhe sprajt ajri që pastron dhe dezinfekton ajrin dhe sipërfaqet në banjë, duke ndihmuar në parandalimin e përhapjes së mikroorganizmave.

Një alternativë tjetër është të hedhësh ujin dhe menjëherë të largohesh nga kabina. Gerba rekomandon të presësh 10 minuta para se të përdorësh një tualet publik pas dikujt tjetër, edhe pse kjo mund të jetë e vështirë në praktikë.

Nëse përdor telefonin në tualet, ai rrezikon të kontaminohet me patogjenët që janë përhapur dhe t’i marrësh ato me vete edhe pas larjes së duarve. Vetëm rreth një në pesë persona i lan duart si duhet.

Pra, për të parandaluar marrjen e një sëmundjeje në tualetin publik, laji duart. Edhe më mirë, përdor edhe dezinfektues për duart, sepse kombinimi është shumë më mbrojtës se thjesht larja e duarve vetëm. Dhe mos lejo që frika nga mikrobet në tualete të të shqetësojë, rreziku yt është (me gjasë) më i ulët nga sa mendon./tvklan.al