Kompanitë serbe janë duke eksportuar mallra të dypërdorshme në Rusi, të cilat janë cak i sanksioneve të Perëndimit për shkak se përdoren në armatimin rus në Ukrainë –përkundër zotimit të presidentit serb, Aleksandar Vuçiq, se vendi i tij nuk do të shërbejë si përçues i anashkalimit të sanksioneve të Shteteve të Bashkuara (SHBA) dhe Bashkimit Evropian (BE).

Mallrat e dypërdorshme mund të përdoren si për qëllime ushtarake, ashtu edhe për qëllime civile.

Në mesin e atyre që kanë pranuar mallra të tilla nga Serbia në Rusi është edhe furnizuesi i Teknologjisë Informative i cili u godit nga sanksionet amerikane në shtator. Kjo u shpjegua nga Uashingtoni si një përpjekje për ta privuar presidentin e Rusisë, Vladimir Putin, nga “pajisjet, teknologjia dhe shërbimet për të cilat ai ka nevojë për ta kryer luftën e tij barbare në Ukrainë”, ka gjetur një hulumtim i Radios Evropa e Lirë (REL).

Të dhënat doganore nga baza e të dhënave e tregtisë ndërkombëtare, të analizuara nga REL-i, tregojnë se kompanitë serbe kanë dërguar mallra të sanksionuara të dypërdorshme në Rusi në vlerë prej 71.1 dollarësh prej se Putini e nisi pushtimin e plotë të Ukrainës në shkurt 2022.

Dërgesat e analizuara nga reporterët përfshijnë llojet e elektronikëve dhe pajisjeve të tjera të kategorizuara si të “prioritetit të lartë” nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian, për shkak të përdorimit të tyre në armatimin rus që është gjetur në fushëbetejat ukrainase.

Prej fillimit të pushtimit në shkurt 2022, Uashingtoni dhe Brukseli janë përpjekur ta kufizojnë qasjen e Kremlinit në komponentët perëndimorë të përdorur në pajisjet ushtarake ruse, duke i bërë trysni qeverive ta luftojnë dërgimin e teknologjive të tilla në Rusi përmes vendeve të tyre.

Me gjithë thirrjet nga Brukseli për t’u rreshtuar karshi politikave të BE-së, Serbia ka ruajtur marrëdhënie historikisht të ngushta me Moskën edhe gjatë konfliktit dhe mbetet njëra prej qeverive të pakta evropiane që nuk i kanë vendosur sanksione Rusisë për agresionin e saj në Ukrainë.

Presidenti Vuçiq, megjithatë, i tha komisionarit për Zgjerim të BE-së, Oliver Varhelyi, në dhjetor 2022 se “askush nuk mund t’i anashkalojë sanksionet kundër Rusisë përmes territorit të Serbisë”, duke shtuar se vendi i tij “nuk do të fitojë para nga vuajtjet e të tjerëve gjatë luftës”.

Zyra e Vuçiqit nuk i është përgjigjur kërkesës për koment në lidhje me dërgesat serbe të teknologjisë së sanksionuar në Rusi.

REL-i u dërgoi pyetje Qeverisë së Serbisë dhe Ministrisë për Tregti të Brendshme dhe të Jashtme për atë se si kryhen kontrollet e eksportimit të teknologjive të tilla dhe nëse ka pasur të ndëshkuar për shmangien e mundshme të sanksioneve, por nuk mori përgjigje në kohë për publikimin e këtij shkrimi.

Nga traktorët deri te elektronikët e sanksionuar
Kompania serbe Kominvex u formua në vitin 2005 dhe, deri vitin e kaluar, specializoi në shitje me shumicë të pjesëve dhe pajisjeve për automjetet motorike. Uebsajti i kompanisë ende ofron pjesë të veturave dhe kamionëve, e posaçërisht të traktorëve.

Duke i gjykuar të dhënat zyrtare të kompanisë, përfitimi i Kominvexit ka qenë modest: kompania përfitoi vetëm 67 dollarë në vitin 2018 dhe 1.600 dollarë në vitin 2021.

Megjithatë, pasuria e saj u përmirësua jashtëzakonisht shumë në vitin pasues, kur filloi të eksportojë mallra elektronike në Rusi dhe të hyrat e saj u mijëfishuan në 1.5 milion euro në vitin 2022./Rel/