Imagjinoni qindra cisterna të vjetra nafte, shumë prej të cilave janë nxjerrë nga skrapi, duke lundruar nëpër rrugët tregtare më të ngarkuara të Evropës, shpesh pa sigurimin e duhur apo flamuj të qartë të shteteve se kujt i përkasin.

Kjo nuk është një skenë nga një triller detar, por realiteti i quajtur “Flota Hije” (The Shadow Fleet) e Rusisë.

Pas vendosjes së kufizimeve të çmimeve dhe sanksioneve perëndimore ndaj naftës ruse, Moska orkestroi në heshtje një flotë masive anijesh-cisterna të vjetruara.

Qëllimi është i dyfishtë, të anashkalojë rregullat ndërkombëtare dhe të vazhdojë të shesë karburantet fosile në tregjet botërore, duke financuar makinerinë e luftës në Ukrainë.

Ky mekanizëm i fshehtë paraqet tani një kërcënim të trefishtë për Evropën: financiar, gjeopolitik dhe, më urgjentja, ekologjik.

“Flota Hije” përbëhet nga një numër i madh (qindra, mbase deri në 1400) anijesh të vjetra, të cilat Rusia i bleu ose i riorganizoi shpejt pas sanksioneve. Këto anije i ndryshojnë shpesh pronarët dhe regjistrimet e tyre, duke përdorur flamuj të vendeve me mbikëqyrje të dobët, duke e bërë të pamundur përcaktimin e përgjegjësisë.

Pika kyçe e sfidës së sanksioneve qëndron tek sigurimi detar. Kompanitë evropiane dhe amerikane, të cilat historikisht kanë siguruar mbi 90% të tregtisë globale detare të naftës, nuk lejohen të sigurojnë transportin rus që shitet mbi tavanin e çmimit të vendosur nga G7.

Si pasojë, “Flota Hije” mbështetet në sigurues tregu të panjohur, kryesisht të vendosur në Rusi ose në Lindjen e Mesme.

Ky veprim i lejon Rusisë të tregtojë naftë me çmime të larta, duke siguruar miliarda euro për buxhetin e saj. Siç ka theksuar Presidenti francez Emmanuel Macron, ky burim i ardhur financiar përbën një pjesë të madhe të kapacitetit luftarak të Moskës.

Rreziku i menjëhershëm i “Flotës Hije” është ndotja ekologjike.

Këto cisterna të vjetruara janë “bomba me sahat notuese” që presin të shpërthejnë. Anijet e vjetra kërkojnë mirëmbajtje rigoroze, në mungesë të kësaj, rreziku i dështimit strukturor, zjarrit apo përplasjeve rritet ndjeshëm.

Për shkak të rrugëve të saj detare të ngushta, Deti Baltik konsiderohet një zonë me rrezik veçanërisht të lartë. Nëse një cisternë e ngarkuar plot me naftë do të pësonte një aksident atje, pasoja ekologjike do të ishte katastrofike.

Evropa do të mbetej me pasojat e një fatkeqësie të madhe mjedisore, të shkaktuar nga një anije që operon praktikisht jashtë ligjit.

Prania e pakontrolluar e kësaj flote në ujërat strategjike evropiane ka ngritur shqetësime serioze për sigurinë.

Ka pasur incidente të shumta ku kabllot elektrike dhe telekomunikuese nënujore janë dëmtuar, veçanërisht në Detin Baltik dhe afër Finlandës.

Autoritetet Evropiane, përfshirë Ministrinë e Jashtme Gjermane, kanë ngritur alarmin se anijet e “Flotës Hije” mund të jenë të përfshira në këto akte sabotimi, duke testuar dhe kërcënuar infrastrukturën kritike të BE-së.

Në përgjigje të këtij rreziku, shtetet anëtare të BE-së dhe NATO-s po bëjnë thirrje për veprim të koordinuar. Franca, për shembull, ka nisur hetime dhe ka bllokuar anije të dyshuara si pjesë e kësaj flote. Kjo tregon një ndryshim të qëndrimit nga vendosja e thjeshtë e sanksioneve në monitorimin dhe pengimin aktiv të operacioneve detare.

“Flota Hije” nuk është thjesht një shqetësim për naftën, ajo është një sfidë direkte ndaj rendit ndërkombëtar dhe sigurisë evropiane. Ajo dëshmon aftësinë e një shteti për të operuar në një zonë gri ligjore, duke shfrytëzuar dobësitë në rregullat globale detare.

Zgjidhja e vetme afatgjatë është rritja dramatike e transparencës detare dhe forcimi i rregullave të sigurimit.

Derisa të detyrohen të gjitha anijet që lundrojnë në ujërat evropiane të kenë një sigurim të besueshëm dhe të verifikueshëm ndaj palëve të treta, hija do të vazhdojë të lëvizë në detin tonë, duke financuar konfliktin dhe duke na ekspozuar ndaj një katastrofe mjedisore.

Shkruan: Altin Kurti