Kreu i komisionit të posaçëm për personat e zhdukur në Siri, Mohamed Reda Jalkhi, ka deklaruar se numri i personave të zhdukur gjatë dekadave të sundimit të familjes Asad dhe luftës civile mund të ketë tejkaluar 300,000.

Kjo shifër tronditëse, e raportuar nga agjencia shtetërore e lajmeve SANA, hedh dritë mbi shkallën e tragjedisë njerëzore të përjetuar në Siri gjatë më shumë se pesë dekadave.

Komisioni, i krijuar në maj 2025, ka për mandat të hetojë zhdukjet që nga viti 1970, kur Hafez al-Asad mori pushtetin përmes një grushti ushtarak pa gjak, deri në ditët e sotme.

Sipas Jalkhit, vlerësimet fillestare sugjerojnë se numri i personave të zhdukur varion nga 120,000 deri në 300,000, me mundësinë që shifra reale të jetë edhe më e lartë. “Nuk kemi një kornizë kohore të përcaktuar për të përfunduar punën tonë,” tha Jalkhi, duke theksuar kompleksitetin dhe vështirësitë e këtij procesi.

Një pjesë e konsiderueshme e këtyre zhdukjeve lidhet me luftën civile siriane, e cila shpërtheu në vitin 2011 pas shtypjes brutale të protestave antiqeveritare nga ish-presidenti Bashar al-Asad, i cili u rrëzua nga pushteti në dhjetor 2024. Gjatë konfliktit, që zgjati më shumë se një dekadë, dhjetëra mijëra njerëz u arrestuan ose u zhdukën pa lënë gjurmë.

Të gjitha palët e përfshira në luftë, përfshirë regjimin e Asadit, grupet rebele dhe organizatën terroriste Shteti Islamik (ISIS), u akuzuan për mizori të rënda, duke përfshirë ekzekutime, tortura dhe zhdukje të detyruara.Shteti Islamik, i cili në kulmin e fuqisë së tij kontrollonte një territor të gjerë në Siri dhe Irakun fqinj, zbatoi një version të ashpër të ligjit islam dhe u bë përgjegjës për abuzime të përhapura, përfshirë ekzekutime masive dhe zhdukje të personave.

Ndërkohë, regjimi i Asadit u bë famëkeq për rrjetin e tij të burgjeve, ku objekte si burgu i Saydnayas u kthyen në simbole të tmerrit, ku të burgosurit zhdukeshin pa asnjë regjistrim apo gjurmë.

Jalkhi zbuloi se komisioni ka identifikuar një hartë me më shumë se 63 varre masive të dokumentuara në të gjithë Sirinë, por nuk dha detaje të mëtejshme rreth lokacioneve, autorëve apo identitetit të viktimave të varrosura atje.

Këto varre masive janë një dëshmi e tmerrshme e shkallës së dhunës dhe abuzimeve të kryera gjatë sundimit të Asadit dhe konfliktit të armatosur.

Për të adresuar këtë tragjedi, komisioni po punon për krijimin e një banke të dhënash për personat e zhdukur, e cila pritet të ndihmojë në identifikimin e viktimave dhe të sigurojë një bazë për hetime të mëtejshme.

“Ky është një proces i gjatë dhe i ndërlikuar, por ne jemi të përkushtuar për të sjellë drejtësi dhe përgjigje për familjet e të zhdukurve,” tha Jalkhi.

Autoritetet e reja të Sirisë, pas rrëzimit të regjimit të Asadit, kanë premtuar të ndjekin drejtësinë për viktimat e mizorive të kryera gjatë sundimit të familjes Asad.

Ky angazhim përfshin hetimin e krimeve të luftës dhe krimeve kundër njerëzimit, si dhe përpjekjet për të sjellë para drejtësisë përgjegjësit për zhdukjet dhe abuzimet.

Komisioni për personat e zhdukur shihet si një hap i rëndësishëm në këtë drejtim, por sfida mbetet e madhe për shkak të numrit të lartë të rasteve dhe mungesës së dokumentacionit në shumë prej tyre.

Sundimi i familjes Asad, fillimisht nën Hafez al-Asad dhe më pas nën djalin e tij Bashar, konsiderohet si një nga regjimet më shtypëse në rajonin e Lindjes së Mesme. Sistemi i burgjeve, represioni i opozitës dhe zhdukjet e detyruara ishin mjete kryesore për të mbajtur kontrollin mbi popullsinë. Burgu i Saydnayas, i njohur si “kasaphana njerëzore,” u bë simbol i kësaj shtypjeje, ku të burgosurit përballeshin me tortura sistematike dhe ekzekutime.

Ndërsa Siria përpiqet të rindërtohet pas rrëzimit të regjimit të Asadit, përballja me trashëgiminë e këtyre krimeve do të jetë një nga sfidat më të mëdha për autoritetet e reja.

Familjet e të zhdukurve kërkojnë përgjigje, ndërsa bota ndjek me vëmendje përpjekjet për të sjellë drejtësi dhe për të nderuar kujtimin e atyre që humbën jetën ose u zhdukën gjatë këtyre dekadave të errëta./RTK